Ostatnie publikacje z kategorii prawo spółek

autor artykułu

Tomasz Derwich

radca prawny

602 607 214

t@derwich.pl

Śledź mnie na:

Nowelizacja kodeksu spółek handlowych z września 2023 r. wprowadziła do polskiego prawa nowy sposób reorganizacji przedsiębiorstw – podział przez wyodrębnienie, czyli przeniesienie części biznesu do innej spółki. Poniżej omówię na jakich zasadach się odbywa i jakie są jego zalety.

Formy podziału przedsiębiorstw

W polskim prawie występuje kilka możliwości podziału spółek kapitałowych, do których zalicza się spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, prostą spółką akcyjną oraz spółkę akcyjną. Spółki osobowe, poza spółką komandytowo-akcyjną, nie są możliwe do podzielenia. Dotychczas możliwe było podzielenie spółki przez „rozdzielenie” albo „wydzielenie”. Nowelizacja KSH dodała tryb „wyodrębnienia”, a więc ostatecznie podział spółki może obecnie nastąpić poprzez:

• przejęcie – czyli przez przeniesienie całego majątku spółki dzielonej na inne spółki za udziały albo akcje spółki przejmującej, które obejmują wspólnicy spółki dzielonej

• zawiązanie nowych spółek - utworzenie nowych spółek, na które przechodzi cały majątek spółki dzielonej za udziały lub akcje nowych spółek, które obejmują wspólnicy spółki dzielonej

• przejęcie i zawiązanie nowej spółki - przeniesienie całego majątku spółki dzielonej na istniejącą i na nowo zawiązaną spółkę albo spółki za udziały lub akcje spółki albo spółek przejmujących i nowo zawiązanych, które obejmują wspólnicy spółki dzielonej

• wydzielenie - przeniesienie części majątku spółki dzielonej na istniejącą lub nowo zawiązaną spółkę albo spółki za udziały lub akcje spółki albo spółek przejmujących, nowo zawiązanych lub spółki dzielonej, które obejmują wspólnicy spółki dzielonej

• wyodrębnienie - przeniesienie części majątku spółki dzielonej na istniejącą lub nowo zawiązaną spółkę albo spółki za udziały lub akcje spółki albo spółek przejmujących lub nowo zawiązanych, które obejmuje spółka dzielona.

Pierwsze trzy warianty dotyczą rozdzielenia spółki, wskutek którego ulega ona rozwiązaniu bez przeprowadzania likwidacji, a cały jej majątek przechodzi do innych, co najmniej dwóch spółek, istniejących lub nowo zawiązywanych. Natomiast w ramach wydzielenia i wyodrębnienia spółka dzielona nie jest rozwiązywana, a wyłącznie część jej majątku przenoszona jest do innej spółki bądź spółek (wystarczy więc tylko jedna spółka przejmująca, gdyż część majątku pozostanie nadal w spółce dzielonej).

Zarówno wskutek wydzielenia, jak i rozdzielnia, udziały w nowych spółkach, do których trafia majątek spółki dzielonej, przypadają wspólnikom spółki dzielonej. Jest to istotne, gdyż nie zawsze jest celem wspólników, aby bezpośrednio nabywać udziały lub akcje w nowych spółkach, a raczej pozostawienie tego majątku na dalszym poziomie w strukturze grupy spółek. Wyodrębnienie natomiast znacząco różni się od pozostałych sposobów podziału.

Podział przez wyodrębnienie a aport

Wyodrębnienie części majątku spółki poprzez przeniesienie jej do innej spółki stanie się w mojej ocenie bardzo atrakcyjnym sposobem reorganizacji spółek. Narzędzie to znacznie ułatwia wyprowadzanie części działalności do spółek zależnych.

Istotą tej formy reorganizacji polega na tym, że udziały albo akcje spółek przejmujących nie trafią do majątku wspólników, ale do należącej do nich spółki dzielonej. Wspólnicy z formalnego punktu widzenia stoją zatem obok całej transakcji, ponieważ powstaje zależna spółka córka, a nie nowa spółka samych wspólników.

Tego rodzaju częściowa reorganizacja często dokonywana jest w ramach transakcji aportu (wniesienie wkładu niepieniężnego) zorganizowanej części przedsiębiorstwa (dalej „ZCP”) do innej, często nowej spółki. Aport ZCP nie zapewnia jednak ciągłości prawnej dla zobowiązań spółki, gdyż zobowiązania nie mają tzw. zdolności aportowej. Oznacza to, że nie można ich w ramach aportu ZCP bez zgody wierzycieli przenieść do innej spółki. W ramach aportu ZCP nie dochodzi zatem do tzw. sukcesji uniwersalnej, czyli przejścia wskutek jednej transakcji całości powiązanych ze sobą praw i obowiązków spółki dzielonej do spółki przejmującej.

To utrudnienie nie występuje już w procesie podziału spółki przez wyodrębnienie. Wskutek podziału dochodzi w ramach sukcesji uniwersalnej do przeniesienia praw i obowiązków spółki dzielonej określonych w planie podziału. Nie ma więc potrzeby dokonywania odrębnych czynności prawnych w zakresie przeniesienia zobowiązań. Część biznesu, pod względem praktycznym i prawnym, zostanie w sposób kompleksowy przeniesiona do innej spółki. Na spółkę przejmującą przejdą również co do zasady również wszelkie koncesje, zezwolenia oraz ulgi związane z częścią biznesową będącą przedmiotem wyodrębnienia czy stosunki pracownicze.

Nadal jednak pamiętać należy o możliwości wystąpienia ograniczeń sukcesyjnych, takich jak chociażby prawo Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa do wykupu nieruchomości rolnej albo występowania w ważnych umowach gospodarczych spółki dzielonej klauzul typu change of control, które w dobie standardów ESG nabywają większej popularności, a powszechnie są już stosowane przez banki w umowach kredytowych. Każda transakcja podziału powinna być zatem uprzednio poprzedzona analizą dokumentacji spółki dzielonej.

Procedura podziału

Na proces podziału spółki zasadniczo składają się trzy etapy:

• faza czynności przygotowawczych

• faza czynności właścicielskich

• faza ogłoszenia o dokonaniu podziału

Do pierwszej fazy zalicza się w szczególności czynności koncepcyjne, jak przygotowanie planu podziału oraz zebranie danych finansowych. W planie powinien się znaleźć dokładny opis i podział składników majątkowych (aktywów i pasywów), a także zezwoleń, koncesji lub ulg przypadających spółkom przejmującym bądź nowo zawiązanym. Dla skutecznego wyodrębnienia nie jest konieczne badanie planu podziału przez biegłego, co znacznie skraca cały proces. Ponadto, jeżeli plan podziału zostanie odpowiednio wcześnie udostępniony na stronie internetowej spółki, to nie będzie konieczne jego ogłoszenie w urzędowym publikatorze, co dodatkowo obniży koszty i przyspieszy postępowanie.

Następnie należy dwukrotnie zawiadomić wspólników spółki dzielonej o zamiarze podziału i w celu podjęcia przez nich uchwały o podziale. Uchwałę taką podejmuje również nowo zawiązywana spółka przejmująca w organizacji. Wspólnicy spółek biorących udział w podziale mają prawo zapoznawać się z dokumentacją dotyczącą podziału.

Po podjęciu wszystkich uchwał dokonuje się zgłoszenia do sądu rejestrowego. Spółki uczestniczące w podziale zobowiązane są następnie do ogłoszenia o rozpoczęciu procedury. Ogłoszenie to jest istotne z perspektywy wierzycieli, gdyż spółka przejmująca lub nowo zawiązana odpowiada na zobowiązania przypisane w planie podziału przez trzy lata od dnia tego ogłoszenia. Ponadto ogłoszenie ma znaczenie dla członków organów spółki dzielonej i przejmującej, ponieważ wszelkie roszczenia przeciwko nim z tytułu naprawienia szkody przedawniają się z upływem trzech lat od dnia ogłoszenia o podziale.

Czy i kiedy warto skorzystać z podziału przez wyodrębnienie?

Podział przez wyodrębnienie może być wygodnym instrumentem w razie konieczności lub woli wydzielenia konkretnej działalności do innego, zależnego podmiotu. Wyodrębnienie często korzystne jest nie tylko ze względów organizacyjnych, ale także przez to, że pozwoli na dywersyfikację ryzyk prawnych w dalszej perspektywie czasowej. Często w ramach danej spółki organizacyjnie prowadzonych jest kilka typów działalności, których prowadzenie w ramach jednego podmiotu może stać się uciążliwe. Ponadto wspólnicy za pomocą podziału mogą oddzielić bardziej ryzykowne obszary ich biznesu.

Wyodrębnienie ma ewidentną przewagę nad aportem, ponieważ pozwala ono na sukcesję uniwersalną praw i obowiązków związanych z daną działalnością. Nie będzie zatem zachodzić konieczność, jak przy aporcie, uzyskiwania zgód wierzycieli na cesję zobowiązań albo organów na przeniesienie koncesji czy licencji. W ramach transakcji aportowej takie transfery mogłyby w ogóle nie być możliwe z uwagi na brak woli wierzycieli lub opieszałość organów, która mogłaby zniweczyć nawet sens reorganizacji. Podział przez wyodrębnienie niewątpliwie otwiera nowe możliwości przed przedsiębiorcami.

Ponadto, jeżeli spełnione zostaną odpowiednie warunki, to podział przez wyodrębnienie może być również procesem neutralnym podatkowo.

Podsumowanie

Podział spółki przez wyodrębnienie stanowi dotychczas brakujący instrument prawny, który przedsiębiorcy mogą wykorzystać w ramach optymalizacji prowadzonego biznesu, a także reorganizacji grup kapitałowych. Jest to nowa alternatywa dla dotychczasowych metod reorganizacyjnych i z pewnością odegra kluczową rolę w przyszłych procesach związanych z separacją poszczególnych segmentów działalności gospodarczej.

Więcej z kategorii prawo spółek

Artykuł to jednak za mało?

r. pr. Tomasz Derwich

Formularz kontaktowy

Zadzwoń, napisz lub wyślij formularz.

Podczas tego pierwszego kontaktu dowiem się dokładnie jakie są Twoje potrzeby i wyjaśnię jak mogę Ci pomóc.

Administratorem Twoich danych osobowych jest Kancelaria Radcy Prawnego Tomasz Derwich. Dane będą przetwarzane w celu udzielenia odpowiedzi lub kontaktu zgodnie z polityką prywatności.

Obserwuj mnie

Informacje prawne

Specjalizacje

Na skróty

Kancelaria Radcy Prawnego

Tomasz Derwich

ul. I. Paderewskiego 6/5

61-770 Poznań

NIP: 6182057887

REGON: 361662365

Zadzwoń lub napisz do mnie w celu umówienia bezpłatnej konsultacji wstępnej Twojej sprawy - w formie rozmowy telefonicznej lub wideokonferencji online.