Ostatnie publikacje 

autor artykułu

Tomasz Derwich

radca prawny

602 607 214

t@derwich.pl

Śledź mnie na:

Lada moment światło dziennie ujrzy ustawa o niektórych zawodach medycznych. Definiuje ona kilkanaście nowych zawodów medycznych, ale w tym artykule skupię się na branży stomatologicznej, z którą związane są tytułowe asystentki i higienistki. Nowe przepisy wprowadzają dość istotne zmiany i doprecyzowania dotychczas funkcjonujących już w praktyce zawodów. Warto się na nie przygotować.

26 marca 2024 r. wchodzi w życie ustawa o niektórych zawodach medycznych, która wdraża regulacje dotyczące 15 nowych zawodów medycznych. Do tego grona dołączają m. in. elektroradiolog, optometrysta, technik farmaceutyczny czy instruktor terapii uzależnień, ale również asystentka i higienistka stomatologiczna. Dotychczas nie podlegały regulacjom prawnym i zaliczano je do tzw. nieregulowanych zawodów medycznych.

Ustawa oczywiście nie dotyczy zawodów medycznych, których zadania zawodowe zostały uregulowane w innych przepisach prawnych, takich jak: zawód lekarza, lekarza dentysty, diagnosty laboratoryjnego, pielęgniarki, położnej i felczera.

Czego dotyczą nowe regulacje i po co się je wprowadza?

Nowa ustawa określa m. in.:

• warunki dopuszczenia do wykonywania zawodu medycznego

• regulacje dotyczące nowego rejestru zawodów medycznych

• zasady i formy wykonywania zawodów medycznych

• wymogi w zakresie ustawicznego rozwoju zawodowego

• zasady odpowiedzialności zawodowej (dyscyplinarnej)

Ustawa ta uchyla jednocześnie stare przepisy pochodzące jeszcze z lat 50. i dotyczące tzw. fachowych pracowników służby zdrowia. Praca nad nowymi przepisami została zainicjowana na skutek postulatów zgłaszanych przez samo środowisko profesji medycznych i trwała od 2019 r.

Celem przyświecającym wprowadzeniu nowych przepisów było uregulowanie w sposób kompleksowy kwalifikacji i zasad wykonywania wybranych zawodów medycznych, które były dotychczas nieobjęte regulacjami ustawowymi w Polsce, a były już uregulowane w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej. Zdarza się bowiem, że w systemie zdrowia na odpowiedzialnych stanowiskach pracują osoby nieposiadające właściwych kwalifikacji, a do zawodu kształcą się na zasadzie przyuczenia. Chodziło więc o to, aby dostęp do zawodów medycznych zapewnić wyłącznie profesjonalistom.

Zakres uprawnień asystentki stomatologicznej

Zgodnie z nową ustawą wykonywanie zawodu asystentki stomatologicznej polegać będzie na wykonywaniu czynności zawodowych w zakresie asystowania lekarzowi dentyście i utrzymania gabinetu w gotowości do pracy.

Nie jest to więc precyzyjna definicja i podobnie jest w przypadku higienistki. Ich rozwinięcie znajdzie się w przepisach wykonawczych do ustawy, a mianowicie w rozporządzeniu Ministra Zdrowia, które na etapie publikacji niniejszego wpisu jest jeszcze w procesie projektowania i dopiero na około miesiąc przed datą wejścia w życie nowej został skierowany do przyspieszonych konsultacji społecznych.

Niemniej jednak projekt, który prawdopodobnie nie ulegnie przed rozpoczęciem obowiązywania znacznym zmianom określa szczegółowy wykaz czynności zawodowych, do wykonywania których będą uprawnione osoby wykonujące zawody asystentki i higienistki stomatologicznej, uwzględniające wiedzę i umiejętności nabyte w toku kształcenia umożliwiającego uzyskanie kwalifikacji w tych zawodach. 

Zgodnie więc z załącznikiem projektowanego rozporządzenia uprawnienia asystentki stomatologicznej będą obejmować m. in.:

• przygotowywanie gabinetu stomatologicznego i stanowiska pracy lekarza dentysty do pracy, w tym:

  • dobieranie wyposażenia i sprzętu do zabiegów

  • przygotowywanie stanowiska pracy lekarza dentysty i asystentki

  • obsługiwanie aparatury i sprzętu medycznego zgodnie z instrukcją

  • porządkowanie stanowiska pracy i gabinetu

  • segregowanie odpadów

• przygotowanie pacjenta do zabiegów stomatologicznych

• asystowanie lekarzowi dentyście podczas wykonywania zabiegów, w tym:

  • przy zakładaniu materiałów do wypełnień o    

  • różnymi metodami lekarzowi dentyście w trakcie wykonywania zabiegów stomatologicznych, w tym metodą pracy na cztery ręce i sześć rąk

  • dobieranie wyrobów medycznych oraz produktów leczniczych do zabiegów stomatologii zachowawczej z endodoncją, chirurgicznych, periodontologicznych, protetycznych i ortodontycznych

  • kontrolowanie pola zabiegowego, utrzymywanie jego suchości i widoczności

  • podawanie produktów leczniczych na zlecenie lekarza dentysty

  • kontrolowanie ciśnienia krwi i tętna pacjenta

• współpraca w zespole wielodyscyplinarnym podczas wykonywania czynności zawodowych

• przygotowywanie i przechowywanie produktów leczniczych i wyrobów medycznych stosowanych w stomatologii

• przygotowywanie, konserwowanie, dekontaminacja, przechowywanie aparatury i sprzętu medycznego stosowanego w stomatologii

• udzielanie pierwszej pomocy w stanach nagłego zagrożenia zdrowotnego

• wykonywanie czynności administracyjnych i prowadzenie dokumentacji związanej z funkcjonowaniem gabinetu lekarza dentysty – dokumentacji medycznej, wykazu produktów i wyrobów medycznych, a także dokonywanie inwentaryzacji, prowadzenie zapisu zużycia produktów i wyrobów leczniczych oraz sporządzanie zapotrzebowania na produkty i wyroby do gabinetu.

Pełen wykaz uprawnień asystentki stomatologicznej znajdziecie tutaj (załącznik nr 1 do projektu rozporządzenia).

Zakres uprawnień higienistki stomatologicznej

Natomiast zawód higienistki stomatologicznej polegać będzie na wykonywaniu czynności zawodowych w zakresie profilaktyki i promocji zdrowia jamy ustnej oraz współuczestniczeniu w procesie leczenia.

Zgodnie z planowanym rozporządzeniem uprawnienia higienistki stomatologicznej będą obejmować m. in.:

• współpracę z lekarzem dentystą w czasie wykonywania zadań zawodowych, w tym m. in.:

  • dobieranie metod pracy do zaplanowanych zabiegów profilaktycznych i asystowanie lekarzowi dentyście na jego zlecenie,

  • organizowanie stanowiska pracy higienistki

  • wykonywanie zadań jako druga asysta w zespole trzyosobowym

  • przygotowanie pacjenta do zabiegów

  • informowanie pacjenta o zakresie niezbędnych zabiegów, w tym specjalistycznych, i wyjaśnianie przebiegu tych zabiegów pacjentowi w celu uzyskania jego zgody na ich wykonanie

  • przygotowywanie jamy ustnej pacjenta do zabiegów stomatologicznych

  • wykonywanie na zlecenie i pod nadzorem lekarza dentysty zabiegów profilaktyczno – leczniczych utrzymujących efekty leczenia, takich jak: usuwanie złogów twardych i miękkich, lakowanie, diagnostyka próchnicy oraz piaskowanie uzębienia

  • uzgadnianie z lekarzem dentystą treści zaleceń przedzabiegowych i pozabiegowych oraz sporządzanie i przekazywanie ich dla pacjentów w formie ustnej i pisemnej

  • wykonywanie zabiegów profilaktyczno-leczniczych i promujących zdrowie.

• wykonywanie czynności administracyjnych i prowadzenie dokumentacji związanej z funkcjonowaniem gabinetu lekarza dentysty

Pełen wykaz uprawnień higienistki stomatologicznej znajdziecie tutaj (załącznik nr 3 do projektu rozporządzenia).

Warunki dopuszczenia do wykonywania zawodu asystentki i higienistki stomatologicznej

Do wykonywania zawodu medycznego asystentki i higienistki stomatologicznej będzie uprawniona osoba, która łącznie spełniać będzie następujące warunki:

• posiada pełną zdolność do czynności prawnych (czyli nie są np. częściowo ubezwłasnowolnione)

• niekaralność - nie była prawomocnie skazana za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe

• korzysta z pełni praw publicznych

• wykazuje znajomość języka polskiego w mowie i piśmie w zakresie niezbędnym do wykonywania danego zawodu medycznego oraz złożyła w tym zakresie stosowne oświadczenie

• posiada przewidziane nową ustawą wykształcenie

• posiada wpis do Centralnego Rejestru Osób Uprawnionych do Wykonywania Zawodu Medycznego

Jakie kwalifikacje musi uzyskać asystentka i higienistka stomatologiczna?

Posiadanie przewidzianego nowym prawem wykształcenia jest jednym z podstawowych warunków uprawniających do wykonywania zawodu asystentki lub higienistki stomatologicznej. Nie będzie więc już możliwe wykonywanie tych zawodów na zasadzie nieformalnego przyuczenia.

Od asystentki stomatologicznej wymaga się:

• rozpoczęcia po dniu 31 sierpnia 2019 r. szkoły policealnej publicznej lub nie publicznej i uzyskanie dyplomu zawodowego w zawodzie asystentka stomatologiczna lub

• rozpoczęcie przed dniem 1 września 2019 r. szkoły policealnej publicznej lub niepublicznej o uprawnieniach szkoły publicznej i uzyskanie tytułu zawodowego asystentka stomatologiczna lub dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe w zawodzie asystentka stomatologiczna

Natomiast higienistka stomatologiczna będzie zobowiązana do uzyskania wykształcenia na następujących zasadach

• rozpoczęcie po dniu 30 września 2012 r. studiów w zakresie higieny dentystycznej i uzyskanie tytułu zawodowego co najmniej licencjata albo inżyniera lub

• rozpoczęcie przed dniem 1 października 2012 r. studiów na kierunku (specjalności) higiena dentystyczna (stomatologiczna) i uzyskanie tytułu zawodowego co najmniej licencjata albo inżyniera, lub

• rozpoczęcie po dniu 31 sierpnia 2019 r. szkoły policealnej publicznej lub nie publicznej i uzyskanie dyplomu zawodowego w zawodzie higienistka stomatologiczna, lub

• rozpoczęcie przed dniem 1 września 2019 r. szkoły policealnej publicznej lub niepublicznej o uprawnieniach szkoły publicznej i uzyskanie tytułu zawodowego higienistka stomatologiczna lub dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe w zawodzie higienistka stomatologiczna

Wpis do rejestru

Zawodu asystentki i higienistki stomatologicznej nie będzie można wykonywać bez wpisu do rejestru. Na mocy ustawy ministerstwo zdrowia utworzy i prowadzić będzie Centralny Rejestr Osób Uprawnionych do Wykonywania Zawodu Medycznego. Informacje zawarte we wpisie będą w znacznej części udostępniane w sposób jawny.

Wnioski o wpis do rejestru składane będą przez Internet do wojewody właściwego ze względu na miejsce zamieszkania asystentki lub higienistki. Składanie wniosków będzie możliwe od dnia wejścia w życie nowej ustawy, tj. 26 marca 2024 r.

Osoby, które w dniu 26 marca 2024 r. będą spełniać warunki uprawniające do uzyskania wpisu do rejestru, będą musiały złożyć wniosek o wpis do Rejestru nie później niż do 26 września 2024 r.  Osoby te będą mogły wykonywać zawód medyczny do 26 marca 2025 r. bez uzyskania wpisu. Ustawodawca dał więc trochę czasu na dopilnowanie wszystkich formalności.

Obowiązek regularnego kształcenia

Nadchodzące przepisy wprowadzają dość istotną nowość, bo obowiązek tzw. ustawicznego rozwoju zawodowego asystentek i higienistek przez aktualizację swojej wiedzy i umiejętności zawodowych. Ustawiczny, czyli innymi słowy regularny, ciągły, nieprzerwany, ale również usystematyzowany.

Obowiązek doskonalenia zawodowego będzie mógł zostać zrealizowany w formie:

• kursu doskonalącego (prowadzony przez CMKP)

• samokształcenia

Zakres doskonalenia zawodowego będzie obejmował wiedzę i umiejętności niezbędne do realizacji czynności, do których uprawnione będą asystentki i higienistki.

Szczegółowe zasady dotyczące obowiązków związanych z kształceniem będzie określać rozporządzenie Ministra Zdrowia (tak, kolejne rozporządzenie) w sprawie ustawicznego rozwoju. Aktualnie również jest na etapie konsultacji społecznych.

Zgodnie z treścią jego projektu obowiązkowe kształcenie odbywać się będzie w 5-letnich okresach rozliczeniowych. W ciągu takiego okresu edukacyjnego asystentki i higienistki będą zobowiązane do uzyskania co najmniej 200 punktów edukacyjnych, w tym 120 za udział w kursie doskonalących. Liczba punktów za poszczególne formy kształcenia przewidywać będzie wspomniane rozporządzenie ministra. Aktualnie jego treść przewiduje przykładowo za:

• kurs doskonalący – 120 punktów

• w ramach samokształcenia przykładowo za :

  • udział w seminarium - 1 punkt

  • udział w kongresie, konferencji, zjeździe lub sympozjum naukowym – 5 punktów

  • udział w kursie lub szkoleniu – 10 punktów (przy czym nie więcej niż 40 punktów)

  • publikacje naukowe i tłumaczenia tych publikacji – np. za artykuł naukowy 15 punktów, a za książkę 40 punktów.

Łącznie rozporządzenie punktuje 26 aktywności punktowanych i wskazuje jakie dokumenty należy pozyskać na potwierdzenie ich realizacji. Warto się więc z nimi zapoznać już teraz i nie zostawiać na koniec cyklu szkoleniowego. Pamiętać należy, że nadwyżka ponad 200 punktów nie będzie zaliczana na poczet kolejnego okresu rozliczeniowego. Taka sytuacja będzie miała raczej miejsce często, gdyż wydaje się, że najłatwiej będzie odbyć w ciągu jednego okresu edukacyjnego dwa kursy doskonalące prowadzone przez CMKP.

Asystentkom i higienistkom przysługiwać będzie, na ich wniosek, urlop szkoleniowy w wymiarze do 6 dni roboczych rocznie, płatny według zasad obowiązujących przy obliczaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy. Termin urlopu będzie musiał każdorazowo zostać uzgodniony z pracodawcą.

Pamiętać należy, że brak wypełnienia obowiązku szkoleniowego będzie uznawane za przewinienie zawodowe będzie podlegać karze dyscyplinarnej, w tym w postaci zawieszenia uprawnień na okres 5 lat, a nawet pozbawienia praw do wykonywania zawodu.

Zawody samodzielne czy pod nadzorem lekarza?

W świetle prawa zawody asystentki i higienistki wraz w wejściem nowych przepisów zostaną uznane za samodzielne zawody. Samodzielność ta będzie istnieć co do asystentki – w zakresie asystowania lekarzowi dentyście i utrzymania gabinetu w gotowości do pracy, a higienistki - w zakresie profilaktyki i promocji zdrowia jamy ustnej oraz współuczestniczeniu w procesie leczenia.

Należy jednak pamiętać, iż asystentki i higienistki będą zobowiązane do współpracy z lekarzem dentystą i wykonywania jego poleceń, a także do podporządkowania w ramach stosunku zatrudnienia.

Natomiast pod nadzorem lekarza dentysty (lub starszej stażem asystentki lub higienistki) będą musiały pracować asystentki i higienistki, które nie wykonywały zawodu medycznego przez okres dłuższy niż 5 lat w okresie ostatnich 6 lat, a zamierzają się podjąć zawodu.

Zasady wykonywania zawodu pod nadzorem będą musiały zostać określone w umowie zawieranej między asystentką lub higienistką a podmiotem, w którym będą zatrudnione. Sam nadzór sprawować będzie inna osoba wykonująca ten sam zawód medyczny albo lekarz dentysta. Osoby sprawujące nadzór będą musiały posiadać co najmniej 5-letnie doświadczenie zawodowe.

Odpowiedzialność dyscyplinarna

Wraz z nadaniem samodzielności nowo uregulowanym w prawie zawodom asystentki i higienistki pojawia się również w sposób naturalny reżim odpowiedzialności dyscyplinarnej. Podobne rozwiązania istnieją już u lekarzy i lekarzy dentystów, ale również w innych zawodach – na przykład moim czy zawodzie adwokata.

Asystentki i higienistki będą więc podlegały odpowiedzialności zawodowej za zawinione naruszenie przepisów związanych z wykonywaniem danego zawodu medycznego, czyli za przewinienia.

Czynności w ramach postępowania dyscyplinarnego będą przebiegały przed rzecznikiem dyscyplinarnym (czynności sprawdzające oraz postępowanie wyjaśniające) oraz Komisją Odpowiedzialności Zawodowej. Widoczny jest więc podział postępowania na dwa etapy, przy czym do drugiego – przed Komisją – może w ogóle nie dojść, jeżeli wynik postępowania wyjaśniającego nie potwierdzi zasadności zarzutów.

Jeszcze przed ostatecznym wymierzeniem kary, Komisja będzie mogła tymczasowo zawiesić uprawnienia zawodowe, jeżeli popełnione zostało ciężkie przewinienie, a jego rodzaj wskazuje, że dalsze wykonywanie zawodu przez osobę obwinioną zagraża bezpieczeństwu pacjentów lub grozi popełnieniem kolejnego przewinienia. 

Karami za przewinienia zawodowe zgodnie z nową ustawą są:

• upomnienie

• nagana

• kara pieniężna (do trzykrotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę)

• zawieszenie uprawnienia do wykonywania zawodu na okres do 5 lat

• pozbawienie uprawnienia do wykonywania zawodu

Jak się przygotować na zmiany?

Nowe przepisy wprowadzają więc szeroko zakrojone zmiany co do zawodów asystentki i higienistki stomatologicznej. Kliniki i gabinety stomatologiczne zatrudniające asystentki lub higienistki powinny więc we własnym zakresie rozpocząć już teraz weryfikację personelu pod kątem tego czy osoby te nadal będą mogły wykonywać swoje zawody (i przez to być nadal zatrudnianie).

Warto więc zaplanować cały proces weryfikacji i działania gabinetu lub kliniki, przyjrzeć się kwalifikacjom zatrudnianych osób oraz zastanowić się nad zmianami umów, będących podstawą zatrudnienia personelu medycznego. Do 26 września 2024 r. wszystkie asystentki i higienistki stomatologiczne powinny złożyć stosowne wnioski o wpis do rejestru zawodów medycznych. Żeby je złożyć skutecznie muszą spełniać wymogi wynikające z nowych regulacji.

Na marginesie – warto zauważyć, że na liście nowych zawodów medycznych nie ma techników dentystycznych, chociaż przez długi czas widnieli na liście zawodów wymienionych w nowych przepisach. Nie są szerzej znane przyczyny skreślenia tego zawodu i widać tu pewną niekonsekwencję ustawodawcy. Jak wskazano w projekcie nowej ustawy – jej celem było nadgonienie regulacyjne w zakresie zawodów medycznych, które są już uregulowane w wielu innych krajach Unii Europejskiej. Zawód technika dentystycznego jest uregulowany w 15 państwach członkowskich, a jednak na ostatniej prostej legislacyjnej zrezygnowano z jego uregulowania w polskim prawie. Czas okaże czy nie przyjdzie kolej również na techników, chociaż nie sądzę, aby oni na ten moment wyczekiwali.

Ostatnie publikacje

Artykuł to jednak za mało?

r. pr. Tomasz Derwich

Formularz kontaktowy

Zadzwoń, napisz lub wyślij formularz.

Podczas tego pierwszego kontaktu dowiem się dokładnie jakie są Twoje potrzeby i wyjaśnię jak mogę Ci pomóc.

Administratorem Twoich danych osobowych jest Kancelaria Radcy Prawnego Tomasz Derwich. Dane będą przetwarzane w celu udzielenia odpowiedzi lub kontaktu zgodnie z polityką prywatności.

Obserwuj mnie

Informacje prawne

Specjalizacje

Na skróty

Kancelaria Radcy Prawnego

Tomasz Derwich

ul. I. Paderewskiego 6/5

61-770 Poznań

NIP: 6182057887

REGON: 361662365

Zadzwoń lub napisz do mnie w celu umówienia bezpłatnej konsultacji wstępnej Twojej sprawy - w formie rozmowy telefonicznej lub wideokonferencji online.